Friday, November 30, 2018
Thursday, November 29, 2018
Voprosy onomastiki. Vol. 15. Issue 3
Dear colleagues,
The editorial board of the journal Voprosy onomastiki (Problems of Onomastics)
is pleased to inform you of the publication of Vol. 15 (2018), Issue 3. The issue is available free of charge on
the journal’s website: http://onomastics.ru/en/content/2018-volume-15-issue-3
Articles
Romanova, E. E., Spiridonov, D. V.
Golomidova, M. V.
Loma, A.
Dzitstsoity, Yu. A.
Prósper B. M.
Girfanova, A. H., Sukhachev, N. L.
Toporova, T. V.
Makarova, A. A.
Tishin, V. V.
Gałkowski A.
Notes
Breeze, A.
Kachalkova, Yu. A.
Materials
Verkhovykh, L. N.
Book Reviews
Prósper, B. M.
Koroleva, I. A.
Academic Curriculum
Neflyasheva, I. A.
Bugheșiu, A., Goryaev, S.
Sincerely,
Editorial
board
Редакция журнала "Вопросы ономастики"
Россия, 620000, Екатеринбург, пр. Ленина, 51
Уральский федеральный университет, ком. 306
Тел.: +7 (343) 389-97-38
Voprosy onomastiki (Problems of Onomastics) Editorial Board
51, Lenin av., office 306
Ekaterinburg, 620000, Russia
Ural Federal University
Tel. +7 (343) 389-97-38
Tuesday, November 27, 2018
Call for Nominations for the 2018 Name of the Year
ANS
The American Name Society requests nominations for the “Names of the Year for 2018”. The names selected will be ones that best illustrate, through their creation and/or use during the past 12 months, important trends in the culture of the United States and Canada.
Nominations are called for in the five following categories:
- Personal Names: Names or nicknames of individual real people, animals, or hurricanes.
- Place Names: Names or nicknames of any real geographical location, including all natural features, political subdivisions, streets, and buildings. Names of national or ethnic groups would be included here.
- Trade Names: Names of real commercial products, as well as names of both for-profit and non-profit incorporated companies and organizations, including businesses and universities.
- Artistic & Literary Names: Names of fictional persons, places, or institutions, in any written, oral, or visual medium, as well as titles of art works, books, plays, television programs, or movies. Such names are deliberately given by the creator of the work.
- Miscellaneous Names: Any name which does fit in the above four categories, such as names created by linguistic errors, names of particular inanimate objects other than hurricanes, names of unorganized political movements, names of languages, etc. In general, to be considered a name such items would be capitalized in everyday English orthography.
Winners will be chosen in each category, and then a final vote will determine the overall Name of the Year for 2018. Anyone may nominate a name. All members of the American Name Society attending the annual meeting will select the winner from among the nominees at the annual ANS meeting in New York City, New York on January 4, 2019. The winner will be announced that evening at a joint celebration with the American Dialect Society.
Advance nominations must be received before January 2, 2019. Nominations will also be accepted from the floor at the annual meeting. Please send your nominations, along with a brief rationale, by e-mail toDr. Cleveland K. Evans: cevans@bellevue.edu or by email to Deborah Walker: debwalk@gmail.com
Nommer, c’est posséder? | Soirée de réflexion sur la toponymie
lien
Nommer, c’est posséder? | Soirée de réflexion de la Revue l’Esprit libre sur la toponymie en Abitibi-Témiscamingue
L’événement se tiendra à Val-d’Or, le jeudi 29 novembre 2018, dès 19h30, à la Microbrasserie le Prospecteur (585 3e Avenue).Contribution volontaire suggérée!
Nos invités:
– Marc Nantel, porte-parole du REVIMAT
– André Mowatt, agent de développement touristique et culturel à Pikogan
– D’autres confirmations à venir.
– Marc Nantel, porte-parole du REVIMAT
– André Mowatt, agent de développement touristique et culturel à Pikogan
– D’autres confirmations à venir.
Résumé:
Cette soirée est née de la volonté d’entamer un dialogue sur la toponymie en Abitibi ; plus précisément, sur les noms donnés aux lieux que nous habitons, et sur ce que cela nous enseigne sur le rapport que nous entretenons avec le territoire. Nous proposons de partir de l’hypothèse que le nom des lieux et des institutions qui se trouvent sur un territoire reflètent en partie non seulement certaines phases de son histoire, mais également son mode d’organisation, son identité et jusqu’à un certain point, ses valeurs et ses couleurs politiques.
Problématique:
La multiplicité des toponymes qui composent la toile des lieux fréquentés par les habitant-e-s du territoire de l’Abitibi-Témiscamingue a de quoi étonner celui ou celle qui s’intéresse de près à la carte de la région. En effet, s’y côtoient une multitude de noms en langue algonquine (Abitibi : là où les eaux se divisent; Témiskaming : eau profonde; pour ne nommer que les plus connus), de noms francophones inspirés en grande partie de membres de régiments français (La Sarre, Berry, Rouyn, La Motte, etc.) ainsi que de noms hérités de personnalités ayant marqué l’histoire de la région, dont plusieurs prospecteurs miniers (Sullivan, Authier, Siscoe, etc.).
Ce portrait toponymique en dit long sur l’histoire récente et moins récente de la région. Néanmoins, les cartes ne disent pas tout. En effet, elles aplanissent parfois les dynamiques qui ont eu leurs effets et continuent d’agir sur la représentation symbolique du territoire et la vie de ses habitant-e-s. Pour s’en convaincre, il n’y a qu’à se rapporter à un passé pas si lointain, alors que l’île désormais nommée Siscoe, en plein coeur du lac de Montigny, se nommait Askikwaj (la tanière du phoque). Lieu de rassemblement plusieurs fois centenaire des Anicinabek occupant l’ensemble du territoire de la région, l’accès leur fût interdit par les agents de la GRC au courant des années 1920, suite à la découverte d’or sur l’île par le prospecteur Stanley Siscoe1. C’est dire tout ce qui se cache parfois derrière un nom.
À cela s’ajoute d’autres phénomènes qui font des enjeux liés à la toponymie des questions brûlantes d’actualité. Parmi ceux-ci, citons notamment la désignation de nombreux lieux publics par des noms corporatifs liée à l’octroi de financement. Les exemples sont nombreux : que l’on pense aux infrastructures qui accueillent certains marchés publics, à des aires récréatives en plein air, ou encore à des événements qui composent la vie culturelle de la région. Alors que pour certain-e-s, les sommes associées à ces visibilités sont des opportunités de développement à saisir, pour d’autres, ce type de financement est très questionnable. Quoi qu’il en soit, ces phénomènes nous renvoient à notre rapport aux lieux et, ultimement, à nos conceptions de l’appartenance au territoire sur lequel nous vivons.
En somme, ce bref tableau nous amène à nous demander : que nous apprennent sur nous les noms des lieux que nous habitons, sur notre rapport au territoire, nos façons d’y vivre? De quelles dynamiques historiques, politiques et sociales font-ils état ? Et, suivant ce qui a été dit plus haut, peut-on dire que nommer, c’est posséder ?
1 Chabot, Denys. Val-d’Or. Val-d’Or : Société d’histoire et de généalogie de Val-d’Or, 2009, p. 14.
Monday, November 26, 2018
Le Mérite en toponymie
lien
Montréal, le 26 novembre 2018 – L’Office québécois de la langue française a récompensé le 22 novembre dernier, à l’occasion de son deuxième Gala des Mérites du français de l’année, cinq personnes pour leurs réalisations remarquables en matière de promotion et d’usage du français dans les milieux de l’enseignement supérieur, de la culture et de la publicité. La Commission de toponymie a profité de l’occasion pour couronner le travail exemplaire d’une municipalité en matière de désignation de lieux. La cérémonie s’est déroulée en présence de Mme Nathalie Roy, ministre de la Culture et des Communications et ministre responsable de la Langue française, et de M. Robert Vézina, président-directeur général de l’Office québécois de la langue française et président de la Commission de toponymie.
Montréal, le 26 novembre 2018 – L’Office québécois de la langue française a récompensé le 22 novembre dernier, à l’occasion de son deuxième Gala des Mérites du français de l’année, cinq personnes pour leurs réalisations remarquables en matière de promotion et d’usage du français dans les milieux de l’enseignement supérieur, de la culture et de la publicité. La Commission de toponymie a profité de l’occasion pour couronner le travail exemplaire d’une municipalité en matière de désignation de lieux. La cérémonie s’est déroulée en présence de Mme Nathalie Roy, ministre de la Culture et des Communications et ministre responsable de la Langue française, et de M. Robert Vézina, président-directeur général de l’Office québécois de la langue française et président de la Commission de toponymie.
le Mérite en toponymie a été attribué par la Commission à une municipalité du Centre-du-Québec, la Ville de Nicolet. Cette distinction salue l’exemplarité des efforts déployés par une organisation pour désigner judicieusement des lieux présents sur son territoire, notamment en mettant de l’avant l’histoire et les personnes marquantes de sa région. Au cours de la dernière année, la Ville de Nicolet a poursuivi son travail impeccable en matière d’attribution de noms de lieux et les a mis en valeur de façon remarquable dans son ouvrage Histoire de rues et de lieux : toponymie de Nicolet.
Les lauréates et les lauréats du deuxième Gala des Mérites du français 2018 (rayonnement du français dans la culture et les communications et mise en valeur de la toponymie)
Prix Camille-Laurin (bourse de 5 000 $)
- Mme Angéline Martel, professeure titulaire au Département Sciences humaines, Lettres et Communications et directrice de l’Institut Jacques-Couture et du Service d’évaluation linguistique, à l’Université TÉLUQ.
Mérite du français dans la culture (bourse de 5 000 $)
- Mme Joséphine Bacon, auteure et poétesse.
Mérite en toponymie
- Ville de Nicolet.
Mérites Francopub
- Grand Mérite Francopub (bourse de 4 000 $) : M. Nicolas Boisvert et Mme Camille Gagnon, de l’agence Lg2 Québec, pour les publicités Bleus, Fins, Forts et Mous des Producteurs de lait du Québec (les Fromages d’ici).
- Mérite Francopub – Bourse Serges-Tougas (bourse de 5 000 $ remise à un créatif ou à une créative de 35 ans ou moins) : Mme Isabelle Neault, de l’agence Ogilvy Montréal, pour les publicités De l’auto au bus du Réseau de transport de Longueuil.
- Mérite Francopub du public (bourse de 500 $) : Mme Isabelle Neault, de l’agence Ogilvy Montréal, pour les publicités De l’auto au bus du Réseau de transport de Longueuil.
L’Office québécois de la langue française tient à féliciter, en plus des lauréates et des lauréats de la soirée, toutes les personnes finalistes aux Mérites Francopub : MM. Simon Beaudry, Guillaume Blanchet et Jean-Nicolas Duval, de l’agence K72; Mmes Karine Bouchard, Linda Dawe, Vicky Morin et Élyse Noël de Tilly de même que M. Steve Pépin, de l’agence Cossette; ainsi que MM. Martin Cinq-Mars, Luc Dupéré et Marc Fortin, de l’agence Lg2 Montréal.
Photo : Mérite en toponymie : 1. M. Robert Vézina, président-directeur général de l’Office québécois de la langue française et président de la Commission de toponymie; 2. M. Sébastien Turgeon, conseiller en communication à la Ville de Nicolet; 3. Mme Geneviève Dubois, mairesse de Nicolet; 4. Mme Nathalie Roy, ministre de la Culture et des Communications et ministre responsable de la Langue française; Mme Marie Thériault.
Saturday, November 24, 2018
Be Creative Name Developer in Miami!
with French/Portuguese or with Chinese
Have you ever dreamed of creating names for a living? Naming drugs, consumer products, medical devices, or companies? Now's your chance to become the brain behind the name.
Brand Institute, Inc., the global leader in name development, seeks a creative, driven and dedicated individual for an entry level position on our in-house creative team.
Our clients are mostly pharmaceutical companies, but we also have a significant presence in the consumer/B2B space. Potential candidates should have excellent communication skills, a strong knowledge of the English language (knowledge of etymology and linguistics is a plus) and must be able to work in the downtown Miami area.
Since this position includes the creation of pharmaceutical brand names, a degree, background or propensity for science, biology or chemistry is potentially beneficial, but not a position requirement.
Creative Name Developer Responsibilities:
- Create compelling names for products, services, companies, etc. on deadline.
- Act as leader for an assigned region, managing regional project work and functioning as liaison between regional directors and the creative team
- Develop creative briefs, prepare naming deliverables, and handle any other branding requests as assigned.
Requirements for Creative Name Developer:
- A minimum of a bachelor's degree in one of the following fields: Creative Writing, English, Advertising, Marketing, Journalism, Linguistics, Copywriting, Communication, or related field
- A working knowledge of Microsoft Office
- Creativity
Helpful but Not Required:
- An understanding of creative strategy, brand positioning and/or a fundamental knowledge of the Pharmaceutical / Medical Industry
- Bilingual (English + French or Portuguese) or Mandarin speaking who translates easily English - Chinese
Brand Institute offers excellent benefits and a 401(k) package.
If you feel you meet the above qualifications and would make a great addition to the Brand Institute Creative Team, please e-mail your resume and cover letter to careers@brandinstitute.com. Visit our website at: www.brandinstitute.com
Friday, November 23, 2018
ASBÜ Seminerleri: "Onomastik Işığında Kilikya – Kizzuwatna’nın Kadim Halkları"
link
Konuşmacı: Vladimir Shelestin
Konu: Onomastik Işığında Kilikya – Kizzuwatna’nın Kadim Halkları (Hurriler, Luviler ve diğerleri)
Yer: Güvercinlik B Salonu, Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi
Tarih: 26.11.2018
Saat: 14.30
The Ancient People of Cilicia (Kizzuwatna: Hurrians, Luwians and others) in the light of Onomastics
Thursday, November 22, 2018
Республиканский семинар в формате G-GLOBAL по языковой политике в РК и ономастике в ВКО прошел в ВКГУ
ссылка
Цель научно-методического семинара – обсуждение теоретических и практических проблем ономастики в Республике Казахстан; анализ культурно-исторических, политических и социальных факторов развития и перспектив ономастики; усовершенствование нормативно-правовой системы регулирования топонимов в Казахстане.
В работе семинара приняли участие ученые, учителя колледжей и школ Восточно-Казахстанской области, госслужащие, магистранты и студенты.
21 ноября Центр подтверждения квалификации совместно с Управлением по развитию языков ВКО, ЕНУ им.Л.Гумилева (он-лайн), Институтом языкознания им. А.Байтурсынова (он-лайн) провел республиканский научно-методический семинар «Языковая политика в Республике Казахстан и ономастическое пространство в Восточном Казахстане» в формате G-GLOBAL.
Данный семинар проведен в рамках плана мероприятий вуза по реализации государственной программы «Рухани жаңғыру».
Цель научно-методического семинара – обсуждение теоретических и практических проблем ономастики в Республике Казахстан; анализ культурно-исторических, политических и социальных факторов развития и перспектив ономастики; усовершенствование нормативно-правовой системы регулирования топонимов в Казахстане.
На семинаре с докладами выступили директор Центра подтверждения квалификации, к.ф.н. Б.Б.Келгембаева - «Ономастика как фактор сохранения национального кода», профессор ЕНУ им. Л.Гумилева, д.ф.н. Б.Әбдуалиұлы - «Проблемы урбанонимов при переходе на латинский алфавит», профессор Института языкознания им. А.Байтурсынова, д.ф.н. Б.М.Сүйерқұл - «Диахроническая методология исследования в области ономастики», доцент ВКГУ им. С.Аманжолова, к.ф.н. Б.Н. Бияров - «Проблемы казахской ономастики и топонимообразования», доцент ВКГУ им. С.Аманжолова, к.ф.н. А.Ә. Әлімхан «Ономастическое пространство Восточного Казахстана: теоретико-практические проблемы», магистрант 2 курса специальности «Казахский язык и литература» Ш. Солтанбекова - «Динамика развития антропонимов Восточного Казахстана».
В работе семинара приняли участие ученые, учителя колледжей и школ Восточно-Казахстанской области, госслужащие, магистранты и студенты.
По окончании семинара участникам были вручены сертификаты и вынесены рекомендации по переименовании топонимов Восточного Казахстана.
Центр подтверждения квалификации
Wednesday, November 21, 2018
Vortrag von Dr. Kirstin Casemir "Die Iserlohner Namenlandschaft"
Link
Pressemitteilung der Stadt Iserlohn
Die Iserlohner Namenlandschaft - Vortrag von Dr. Kirstin Casemir im Stadtarchiv Iserlohn
Am Dienstag, 27. November, wird die stadtgeschichtliche Vortragsreihe von Stadtarchiv und Volkshochschule Iserlohn fortgesetzt. Dr. Kirstin Casemir hält unter der Überschrift „Dröschede, Genna und Letmathe“ einen Vortrag über die Vielfältigkeit der Iserlohner Namenlandschaft.
Die Referentin ist seit 2007 Leiterin der in Münster ansässigen Forschungsstelle „Ortsnamen zwischen Rhein und Elbe – Onomastik im europäischen Raum“ der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen. Gemeinsam mit dem bekannten Namenforscher Prof. Dr. Jürgen Udolph ist Dr. Casemir Herausgeberin des „Westfälischen Ortsnamenbuchs“. Als Band 12 dieser Reihe erschien in diesem Jahr der von Dr. Michael Flöer bearbeitete Band zu den Ortsnamen im Märkischen Kreis, in dem auch der Name „Iserlohn“ sowie die Namen aller Iserlohner Stadtteile erläutert werden.
Der Vortrag beginnt um 18.30 Uhr im Stadtarchiv in der „Alten Post“, Theodor-Heuss-Ring 5. Der Eintritt kostet vier Euro, Ermäßigungsberechtigte zahlen zwei Euro.
Ortsnamen sind Stellenbezeichnungen von teils sehr hohem Alter. Sie geben Auskunft über die früheren Bewohner, die Lage, Beschaffenheit oder Gestalt der Siedlung und seiner Umgebung. Zwar ist jeder Name für sich genommen einer Betrachtung wert, aber erst eine flächendeckende Untersuchung eines größeren Raumes ermöglicht es, Gemeinsamkeiten und Unterschiede in der Fläche festzustellen – so auch im Gebiet um Iserlohn. Dabei spiegeln die drei im Titel genannten Namen die drei verschiedenen Namentypen, die es im deutschsprachigen Raum gibt. Diese werden nach einer kurzen Projektvorstellung erläutert. Anschließend wird ein Blick auf die Iserlohner Namenlandschaft geworfen.
Pressemitteilung der Stadt IserlohnDie Iserlohner Namenlandschaft - Vortrag von Dr. Kirstin Casemir im Stadtarchiv Iserlohn
Am Dienstag, 27. November, wird die stadtgeschichtliche Vortragsreihe von Stadtarchiv und Volkshochschule Iserlohn fortgesetzt. Dr. Kirstin Casemir hält unter der Überschrift „Dröschede, Genna und Letmathe“ einen Vortrag über die Vielfältigkeit der Iserlohner Namenlandschaft.
Die Referentin ist seit 2007 Leiterin der in Münster ansässigen Forschungsstelle „Ortsnamen zwischen Rhein und Elbe – Onomastik im europäischen Raum“ der Akademie der Wissenschaften zu Göttingen. Gemeinsam mit dem bekannten Namenforscher Prof. Dr. Jürgen Udolph ist Dr. Casemir Herausgeberin des „Westfälischen Ortsnamenbuchs“. Als Band 12 dieser Reihe erschien in diesem Jahr der von Dr. Michael Flöer bearbeitete Band zu den Ortsnamen im Märkischen Kreis, in dem auch der Name „Iserlohn“ sowie die Namen aller Iserlohner Stadtteile erläutert werden.Der Vortrag beginnt um 18.30 Uhr im Stadtarchiv in der „Alten Post“, Theodor-Heuss-Ring 5. Der Eintritt kostet vier Euro, Ermäßigungsberechtigte zahlen zwei Euro.
Ortsnamen sind Stellenbezeichnungen von teils sehr hohem Alter. Sie geben Auskunft über die früheren Bewohner, die Lage, Beschaffenheit oder Gestalt der Siedlung und seiner Umgebung. Zwar ist jeder Name für sich genommen einer Betrachtung wert, aber erst eine flächendeckende Untersuchung eines größeren Raumes ermöglicht es, Gemeinsamkeiten und Unterschiede in der Fläche festzustellen – so auch im Gebiet um Iserlohn. Dabei spiegeln die drei im Titel genannten Namen die drei verschiedenen Namentypen, die es im deutschsprachigen Raum gibt. Diese werden nach einer kurzen Projektvorstellung erläutert. Anschließend wird ein Blick auf die Iserlohner Namenlandschaft geworfen.
Monday, November 19, 2018
Choisir un prénom, ce n'est jamais simple !
Pierre, Léa, Paul, Anna... Choisir un prénom, ce n'est jamais simple ! Certains prénoms peuvent être refusés mais pas tous. pic.twitter.com/dU2CV9xCMV
— Ina.fr (@Inafr_officiel) November 19, 2018
Dr. Gerhard Koß hat uns verlassen
FACEBOOK
Ein engagierter, vielseitiger und liebenswerter Vertreter der Namenforschung in Deutschland hat uns verlassen. Wir trauern um Dr. Gerhard Koß, der am 9. November, kurz vor seinem 85. Geburtstag gestorben ist.
Nicht nur über seine vielgenutzte "Einführung in die Namenforschung" ist sein Name in Leipzig bekannt, sondern auch durch seine Vakanzvertretungen an der Universität Leipzig und natürlich sein langjähriges Engagement als stellvertretender Vorsitzender der Deutschen Gesellschaft für Namenforschung.Unsere Studierenden liebten seine fröhliche und begeisternde Art, Namenforschung zu unterrichten. Sein herzliches Lachen war ein Markenzeichen (und Markennamen interessierten ihn ganz besonders!)
Anläßlich seines 80. Geburtstages gab es an der Regensburger Universität eine Leipziger Laudatio durch Dietlind Kremer.
RIP. Deutsche Gesellschaft für Namenforschung
Ein engagierter, vielseitiger und liebenswerter Vertreter der Namenforschung in Deutschland hat uns verlassen. Wir trauern um Dr. Gerhard Koß, der am 9. November, kurz vor seinem 85. Geburtstag gestorben ist.
Nicht nur über seine vielgenutzte "Einführung in die Namenforschung" ist sein Name in Leipzig bekannt, sondern auch durch seine Vakanzvertretungen an der Universität Leipzig und natürlich sein langjähriges Engagement als stellvertretender Vorsitzender der Deutschen Gesellschaft für Namenforschung.Unsere Studierenden liebten seine fröhliche und begeisternde Art, Namenforschung zu unterrichten. Sein herzliches Lachen war ein Markenzeichen (und Markennamen interessierten ihn ganz besonders!)
Anläßlich seines 80. Geburtstages gab es an der Regensburger Universität eine Leipziger Laudatio durch Dietlind Kremer.
RIP. Deutsche Gesellschaft für Namenforschung
Thursday, November 15, 2018
Journée des noms géographiques + jeu
lien
Testez vos connaissances toponymiques!
Le 13 novembre 2018 marque la Journée des noms géographiques. Pourquoi cette journée? Pour sensibiliser la population à l’importance des noms de lieux en tant que points de repère et éléments du patrimoine et de la culture.
À cette occasion, la Commission de toponymie a conçu un jeu-questionnaire pour tester vos connaissances sur les noms de lieux du Québec.
Les réponses aux questions se trouvent dans les chroniques toponymiques diffusées de janvier à octobre 2018 sous le thème « La toponymie québécoise au féminin ».
À gagner : un exemplaire de l’ouvrage Parlers et paysages du Québec de la Commission de toponymie.
Vous avez jusqu’au 27 novembre 2018 pour participer.
Le tirage au sort sera effectué le 30 novembre lors de la réunion des membres de la Commission de toponymie parmi les noms de toutes les participantes et de tous les participants, sans égard au résultat obtenu par ceux-ci. Consultez le règlement du concours pour obtenir tous les détails.
Топонимика аҕата Багдарыын Сүлбэ
ссылка
Алтыс этээскэ тахсан, кыбартыыраҕа киирээппин кытта кумааҕы сыта тута биллэр. Бу – Саха сиригэр топонимика аҕалаатар аҕата Михаил Спиридонович Иванов-Багдарыын Сүлбэ олорбут, уонунан сылларга үлэлээбит дьиэтэ-уота.
“Манна, барыллаан ааҕыынан, 450 тыһ. тахса сир аатыгар, 50 тыһ. тахса киһи аатыгар карточка баар”, — диэн киирээппин кытта Саха сиринээҕи гуманитарнай чинчийии уонна хотугу аҕыйах ахсааннаах омуктар проблемаларын үөрэтэр институт үлэһитэ, филология наукатын хандьыдаата Багдарыын Сүлбэ уола Ньургун кэпсээнин саҕалыыр.
Олоҕо
Историк, этнограф, фольклорист, публицист, саха ономастикатын чинчийиини төрүттээччи, Саха АССР үтүөлээх учуутала, уопсастыбаннай диэйэтэл Михаил Иванов-Багдарыын Сүлбэ сэтинньи 8 күнүгэр төрөөбүтэ 90 сыла буолла. Кини эриирдээх-мускуурдаах олоҕун, айар үлэтин билбэт орто, аҕа көлүөнэ саха, бука, суоҕа буолуо.
Саамай күөгэйэр күнүгэр сылдьар уола хаан Миша Иванов Бүлүүтээҕи педагогическай училищены ситиһиилээхитк бүтэрэн, идэтинэн учууталлыы түһэн баран Педагогическай институкка үрдэтинэргэ санаммыта. Үөрэҕин кэнниттэн Кэбээйигэ учууталлаабыта, онтон 1958-1974 сылларга Бүлүү педагогическай училищетыгар дириэктэрдээбитэ.
Сир-дойду аатын үөрэтии
Бүлүүгэ үлэлиир сылларыгар дии, кини топонимиканан дьарыктаныыта. Сүлбэ уола Ньургун биир тэтэрээти арыйар. Таһыгар: “Землеведение. Бүлүү улууһун Баппаҕаайы сирдэрин ойуулааһын. Толордо — 2-с куурус устудьуона Акимова Ксения”, — диэн суруктаах, 1960-с сыллардааҕы устудьуон үлэтин көрдөрөр. Бу үлэҕэ Багдарыын Сүлбэ кыһыл харандааһынан “5” сыананы туруорбут. Ити курдук, Михаил Спиридонович өрөспүүбүлүкэ араас улуустарыттан кэлбит оҕолор сайынын уһун сынньалаҥнарыгар дойдуларыгар баралларыгар сорудах биэрэн ыытара. Устудьуоннар бэйэлэрин саастыылаахтарыттан сурумматахтара чахчы. Бука, сири-дойдуну билэр кырдьаҕастартан истэн сурукка тистэхтэрэ. Михаил Спиридонович топонимиканы сэргээһинэ ити курдук саҕаламмыта. Уола бэлиэтииринэн, эрдэ тылбааска холонон көрбүт кэмнээх эбит. Онтон улахан уола тылланарын саҕана оҕолор саҥаларын тиһэн барбыт. Итиэннэ 1967 сыллаахха ити тиэмэҕэ “Атах туппай”диэн бастакы кинигэтин бэчээттэтэн таһаарар.
“Тыл үөрэхтээхтэрэ лингво-психология өттүнэн ырытыахтарын сөптөөх матырыйааллара. Оччотооҕу 1960-с уонна билиҥҥи кэм оҕолорун саҥаларын тэҥнээн көрүөххэ сөп. Аҕабыт сахаҕа үчүгэй матырыйааллары хааллартаабыт”, — диэн уола Ньургун бэлиэтиир.
Хас биирдии сир-дойду, анал аат хастыы даҕаны карточкалаах. Олоҕун аргыһа Варвара Михайловна хамнастаах үлэм, дьиэм-уотум түбүгэ диэбэккэ, “хара” үлэтин тэҥҥэ толорсоро үһү. Эбэтэр хонон-өрөөн ааһар аймахтара эмиэ көмөлөһөллөр эбит.
1580 дипломҥа илии баттаабыта
М.С.Иванов дириэктэр быһыытынан биир чаҕылхай уратылааҕа. Ол — хас биирдии үөрэххэ киирбит устудьуону ыҥыран сэһэргэһэрэ. Михаил Спиридонович педагог, иитээччи быһыытынан уратыта итиннэ көстөр. Кини ол ыҥыран, устудьуон хантан сылдьарын, туох төрөппүттэрдээҕин, сыл аайы кэлэр-барар ороскуотун төлүүр кыахтааҕын дуу, суоҕун дуу, ол быыһыгар сирин-дойдутун барытын ымпыктаан-чымпыктаан ыйыталаһара үһү. Кинилэр кэккэлэригэр тулаайах да оҕолор бааллар эбит. Көрүдүөргэ көрсө түстэҕинэ, хайаан даҕаны ол оҕо үөрэҕэ, туруга хайдаҕын, төрөппүттэрин кытта суруйсарын дуу, суоҕун дуу туоһулаһан ааһара үһү. “Аҕам балтараа тыһыынчаттан тахса дипломҥа илии баттаабыт устудьуонун барытын ааҕа билэрэ. Ханна да тиийдэр үөрэнээччилэрин көрсөн, хайдах олороллорун, оннооҕор сиэннэригэр тиийэ ыйыталаһара”, — диэн уола ахтар.
Арыт төрөппүттэртэн оҕолорбут суруйбат буоллулар диэн ирдэһэр ис хоһоонноох суруктар тигинээн тиийэллэр эбит. Оччоҕо Михаил Сипиридонович ол оҕону уталыппакка уруоктан кытта ыҥыттаран ылан кэпсэтэрэ уонна төрөппүттэригэр хайаан даҕаны харда суругу ыытара.
Күннүгэ – хаһыакка ыстатыйалара
Ханна да бардар Багдарыын Сүлбэ курдук тэтэрээтин, уруучукатын кыбыммытынан сылдьар киһи, хайаан даҕаны күннүк сурунар буолуохтаах, хаһан эрэ бэчээккэ таһааран ааҕааччыны үөрдүөхтэрэ диэн бүк эрэнэрим. Ол эрээри, уолуттан ити туһунан туоһуласпыппар: “Инньэ дии саныыгын?” — диэн баран кэпсээнин салгыыр. Ыйытыыга ыйытыыны кэтэспэтэх буолан, иһийэн олорон кэпсээнин истэбин. “Бу үлэ бириэмэни ылар. Аҕабыт булгуччу күннээҕи эрэсиими тутуһара. Киэһэ хойукка диэри үлэлиирэ. Инньэ гынан, күннүк сурунарыгар үлэттэн бириэмэ ордубат эбит. Мин өйдүүрбүнэн, күннүк суох. Кини күннүгэ – ыстатыйалара. “Кыым”, “Эдэр коммунист”, “Сахаада”, “Саха сирэ”, “Киин куорат” хаһыаттарга араас тиэмэлэргэ ыстатыйа суруйталыыра. Ол иһин кэмпириэнсийэ кэмигэр аҕаҥ ыстатыйаларын түмэн таһаарыаххын сөп этэ диэн эттилэр. Оччоҕо кини олоҕо, тугу туруорсубута, кимниин көрсүбүтэ, өйө-санаата, ханна баран кэлбитэ ырылхайдык көстөн тахсыах этэ”, — диэн уола Ньургун быһаарар.
Сахалыы ааттаах Уйбаныаптар
Багдарыын Сүлбэ бэйэтэ төһө да Мэхээлэтин, аҕатын аата Испирдиэнин, араспаанньата Уйбаныабын иһин, уолаттара уу сахалыы Ньургун, Айдаар, Эллэй диэн ааттаахтар. Аҕыйах сыллааҕыта улахан уола Ньургун аатын сурукка Багдарыын Ньургун Сүлбэ уола диэн толору сахатытан киллэттэрбит. “Ити Кудай сүүрэ сылдьар”, — диэн киирэр-тахсар иккитигэр сылдьар уолу ыйан, мин ыйытыыбар биир этиинэн хоруйу биэрэр. Ити курдук, Багдарыын Сүлбэ оҕолоро, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ бары, бэл диэтэр, күтүөттэрэ кытта сахалыы ааттаахтар.
“Сахалыы суруйар учуонай аҕыйах”
М.С.Иванов-Багдарыын Сүлбэ төрөөбүтэ 90 сылыгар аналлаах “Имя. Язык. Этнос” диэн научнай-практическай кэмпириэнсийэҕэ РФ Хотугулуу-Илиҥҥи норуоттарын тылларын уонна култуураларын үөрэтэр институт дириэктэрэ, филология наукатын хандьыдаата Гаврил Торотоев: “Чинчийиитин сахалыы суруйар учуонай, хомойуох иһин, биһиги ортобутугар бэрт аҕыйах. Олортон биирдэстэрэ Багдарыын Сүлбэ. Тугу билбиппитин-көрбүппүтүн норуоппутугар, дьоммутугар-сэргэбитигэр ситэ тиэрпэппит диэн көрөбүн. Нууччалыы суруйабыт. Аны кэлиҥҥи кэмҥэ омуктуу суруйар идэлэннибит. Биллэн турар, ити үчүгэй. Ол гынан баран, идэтиттэн тутулуга суох, ким баҕарар ааҕыан, өйдүөн баҕарар эбит буоллахпытына, ханнык баҕарар эйгэҕэ сахалыы суруйуохтаахпыт. Бүгүн итини суолталаабакка сылдьаллар”, — диэн эттэ.
Кырдьык, Багдарыын Сүлбэ суруйуулара үксэ сахалыы тылынан. Кини ономастика курдук наука уустук салаатыгар чинчийиитин тас дойду ханнык даҕаны учуонайдарыгар анаабатаҕа, биллэ-көстө да сатаабатаҕа. Эйиэхэ, миэхэ — сахалыы тыллаах норуотугар, дьонугар-сэргэтигэр бүтүннүүтүгэр аахтыннар, биллиннэр, туһанныннар диэн анаабыта.
Людмила ПОПОВА, “Саха сирэ” хаһыат, edersaas.ru